Châu Á lo ngại rơi vào tình thế mắc kẹt

Trong bài phát biểu tại cuộc họp của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc hôm 22/9, Tổng thống Trump yêu cầu Trung Quốc phải chịu trách nhiệm về cuộc khủng hoảng y tế toàn cầu, đồng thời hối thúc các quốc gia khác đặt lợi ích của họ lên trên hết, còn Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cáo buộc Mỹ phá hoại chủ nghĩa đa phương. Các nhà lãnh đạo khác kêu gọi cải cách Liên hợp Quốc để đối phó với những nguy cơ về địa chính trị trên toàn cầu.

Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres cảnh báo: “Chúng ta đang đi theo một định hướng nguy hiểm, giống như bước vào một cuộc chiến tranh Lạnh mới”.

“Thế giới của chúng ta không thể có được tương lai khi mà hai nền kinh tế lớn nhất chia cắt thế giới trong sự rạn nứt lớn, trong khi mỗi bên lại có những quy tắc tài chính, thương mại, có năng lực internet và trí tuệ nhân tạo khác biệt”.

“Sự chia rẽ về kinh tế và kỹ thuật có nguy cơ chuyển thành sự chia rẽ về quân sự và địa - chiến lược. Chúng ta phải tránh kịch bản xấu này bằng mọi giá”, ông Antonio Guterres cho biết thêm.

Tương phản giữa tầm nhìn quản trị toàn cầu của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình với chính sách “nước Mỹ trên hết” của Tổng thống Trump đã cho thấy rạn nứt lớn giữa hai cường quốc. Chính quyền Tổng thống Trump cho rằng Trung Quốc muốn tạo ra một thế giới đối lập với các lợi ích của Mỹ, còn Bắc Kinh lo ngại Washington đang tìm mọi cách kiềm chế sự trỗi dậy của họ.

Chưa dừng lại ở đó, cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc để giành vị trí dẫn đầu và những khác biệt trong hệ thống giá trị của họ đã đẩy căng thẳng lên một nấc thang mới mà giới phân tích cho rằng có thể dẫn đến cuộc chiến tranh Lạnh 2.0.

Các quốc gia nhỏ hơn tại châu Á cố gắng tránh bị cuốn vào vòng xoáy nguy hiểm, nhưng nỗ lực này ngày càng trở nên khó khăn hơn khi căng thẳng gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc. Thời gian gần đây, Washington đã thể hiện lập trường cứng rắn trước tham vọng mở rộng ảnh hưởng của Bắc Kinh ở Biển Đông, hối thúc các nước khác thận trọng trước Sáng kiến Vành đai – Con đường và đưa tập đoàn công nghệ khổng lồ Huawei của Trung Quốc vào danh sách đen.

Ông Alexander Neill, nhà nghiên cứu cấp cao về an ninh châu Á – Thái Bình Dương tại Viện nghiên cứu quốc tế chiến lược Singapore nhận xét, mối lo ngại về ảnh hưởng của xung đột Mỹ-Trung đã gia tăng tại Đông Nam Á, ngay cả khi các nước như Singapore cố gắng cân bằng giữa quan hệ kinh tế với Trung Quốc và quan hệ an ninh với Mỹ.

Ông Alexander Neill nói: “Nhiều nước Đông Nam Á có quan hệ kinh tế vô cùng chặt chẽ với Trung Quốc, nhưng họ đã bắt đầu đặt câu hỏi liệu tầm nhìn quản trị mà Bắc Kinh theo đuổi, cũng như cách hành xử của nước này có phù hợp với các lợi ích của họ hay không. Các quốc gia Đông Nam Á có lẽ đã suy xét kỹ lưỡng việc bên nào sẽ tiếp tục mang đến những giá trị cho khu vực trong tương lai gần, bên cạnh vấn đề an ninh. Tôi cho rằng họ vẫn tin Mỹ là nước có thể mang đến những giá trị đó".